Eind 2021 werd ik gevraagd om een document van veertig pagina’s en bijna 13.000 woorden om te toveren naar een begrijpelijke tekst. Het document betrof een overzicht van secundaire arbeidsvoorwaarden die allemaal waren geschreven in een taal die we juridisch noemen. Zelfs onder schrijvers en copywriters is dit niet direct een populaire klus. Veertig pagina’s! Maar ik heb mijn tanden erin gezet en een klant heel blij gemaakt.
Tekst als rode wijn
Iedereen weet dat je als een fles rode wijn laat rijpen dat je dan de tertiaire smaken naar boven laat komen. Het heeft iets te maken met de fenolische rijpheid van de druif en meer in het bijzonder: met de anthocyanen en tannines die in de druif zitten. Elk vak zijn eigen taal. Dat geldt ook voor juristen:
Originele tekst uit het arbeidsreglement: 75 woorden
De werknemer die in de uitoefening van zijn dienstbetrekking schade lijdt, aan het ontstaan daarvan geen schuld heeft en waarvoor de werkgever wettelijk aansprakelijk is, heeft jegens de werkgever aanspraak op vergoeding van deze schade. In het geval de werknemer op grond van wettelijke aansprakelijkheid een recht op schadevergoeding tegenover een derde kan doen gelden, is de werkgever slechts verplicht deze schade te vergoeden, indien de werknemer zijn aanspraak jegens derden aan de werkgever cedeert.
Het anthocyaan van deze tekst is natuurlijk het werkwoord cederen. Dit woord kleurt de tekst juridisch en komt in ons dagelijks taalgebruik niet voor. Dit voorbeeld telt 75 woorden. Stel je toch voor dat je je medewerkers een document laat ondertekenen met 13.000 woorden in dito zinsconstructies en met veel termen die slechts bekend zijn in één specifiek vakgebied. De gevraagde handtekening voor dit arbeidsreglement komt er wel, maar waarvoor wordt die gezet?
Herschreven variant: 57 woorden
Als je buiten je eigen schuld om schade hebt tijdens je werk en je werkgever is ervoor aansprakelijk, dan vergoedt de werkgever deze schade. Mocht de schade te verhalen zijn op een derde partij, dan is het ook mogelijk dat je werkgever deze schade vergoedt. Je moet de schadeclaim in dat geval wel overdragen aan je werkgever.
Voor een jurist zit er in mijn herschreven variant veel te weinig fenolische rijpheid, maar mijn klant zei letterlijk: ‘Ik begrijp nu eindelijk wat er staat’. En dat laatste is ook wat waard; zelfs als de tertiaire smaak uit de tekst getrokken is. De roep om meer begrijpelijkheid in juridische documenten, is volgens mij al zo oud als de teksten zelf. Voor wat meer achtergrond, is het artikel ‘De samenleving vraagt om begrijpelijke juridische taal’ op Advocatenblad.nl een aanrader.
Een begrijpelijke tekst is ook een goed gestructureerde tekst
Op mijn website kom je letterlijk de volgende zin tegen: ‘Waar taal en logica elkaar ontmoeten, ontstaat altijd een krachtig communicatiemiddel.’ Ik geloof daar echt in. Een begrijpelijke tekst is niet alleen een goed geschreven tekst, maar vooral ook een logische. Op alle tekstniveaus – van de totale tekst tot aan de alinea – kun je streven naar een heldere ordening van je tekst. En vaak gaan dan de volgende twee zaken samen: een begrijpelijke tekst is dikwijls helder geordend en een lastige tekst is merentijds ingewikkeld geordend. Dat laatste gold ook voor het arbeidsreglement:
Deel van de originele inhoudsopgave van het arbeidsreglement:
Al scannend lijkt hier niet veel mis mee te zijn, totdat je de tekst induikt. Het deel Arbo moet eigenlijk een volledig hoofdstuk worden, het aantal paragrafen van het deel Dienstverband is te beperkt en de indeling kent weinig onderlinge structuur. Als je als lezer wilt weten wat je moet regelen bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst dan duik je paragraaf 2.1 in, maar het is echt zoeken als je wilt weten of je het pennenbakje ook moet inleveren als je dienstverband eindigt. Dat was in het oorspronkelijke document weggestopt onder een klokkenluidersregeling <?>. Dit is allemaal opnieuw gestructureerd:
Opnieuw gestructureerd:
Misschien dat je opmerkt dat mijn nieuwe indeling tot meer paragrafen leidt, maar dat is alleen maar gunstig. Er zijn maar weinig lezers die een arbeidsreglement van veertig pagina’s van kaft tot kaft lezen. Veel handiger is een grondige indeling die je helpt om bijvoorbeeld snel de informatie over Nevenfuncties te vinden. En onder Inleveren bescheiden kun je lezen hoe het zit met dat pennenbakje.
Nogmaals: de oorspronkelijke indeling van het arbeidsreglement zal juridisch prima te verdedigen zijn. Toch kun je vanuit het doel van de tekst en het gebruik ervan door de lezer prima volhouden dat een andere – en in mijn optiek: een meer logische – indeling gewenst is.
Heb je ook een mooie contentklus?
Als je ook graag een juridisch document wilt omzetten in een begrijpelijke tekst of als je een compleet andere contentklus hebt, laat het mij weten. Ik ga graag voor je aan de slag. Kijk eens op mijn webpagina Mijn hulp bij jouw content voor een overzicht.
Of bel mij direct op 06 – 51 58 3350.